CERITA RAWA PENING ( BAHASA JAWA )

RAWA PENING

Kanggo sampurnane ngelmu sangkan paraning dumadi. Ki Ajar salokantara  budal saka gedhong sanga menyang puncake Gunung Merbabu. Nalika arep budhal Ki Ajar ninggal wangsit marang wong-wong wadon ing kono supaya ora mangku gaman nalika rajang-rajang.

Nanging kapriye bae manungsa kuwi nggendhong lali. Mangkono uga Nyi Endang Kirana iya lali marang wangsite Ki Ajar salokantora. Pinuju rewang wong duwe gawe. Salagine ngirs-iris iwak, pesone di selehake ing pangkone. Awit nrajang wewaler. Endang kirana banjur ngandhut. Tumekaning sanget, Endang kirana ora nlairake jabamg bayi, nanging nglairake ula gedhearan Baruklhintng.

Ing sawijining bengi Baruklinthing ndengek ngakak-ngakak ilate melet-melet. Matane gedhe saterabang miring katon mencorong, kulite pating krelap kaya di tretesmas kena sorote rembulan. Wong-wong sing weruh padha miris atine, sawene ana sing eling. Banjur kiajar salokantara ing merbabu. Sadhela bae banjur ana angin midid. Sawarane gumrubuk ambune wangi, mitandani rawuhe Ki Ajar

Ki Ajar salokantara sing prayata sidik paninggale, asem nandika lirih.”Aneh nemen kadhadean niki. Mara rungkna Baruklinthing. Lamun kowe bisa nglikeri Gunung Merbabu tepung gelang. Kowe dakaku anak. Nanging yen ora bisa, bakal tamat riwayatmu”.

Krungu nandikake Ki Ajar, Baruklinthing ngayuhi, sarta banjur wiwit nglekeri gunung Merbabu. Baruklinthing tleser-tleser mlaku. Dalan di ambah dadi tegok dawa banget. Banjur dadi marga sadawane kali, di arani kali Panjang.

Baruklinthing nglekeri gunung, awake melar saya dawa, kaya karet bae. Kurang sailat bae bisa tepung. Nanging awake ora bisa melar maneh. Najan di paksa-paksa tetep ora gatuk. Baruklinthing banjur ngeletake ilate kanggo nyambung bisa tepung tekan buntute.

Ki Ajar priksa ilate ula dieleteke. Khanti trengginas ilate dikethok. Ki Ajar ngendika,”besuk yen gentur tapa mu ing kono kowe bakal dadi manungsa lumrah”.

Banjur ngendiko mengkono Ki Ajar terus balik marang pratapane ing puncake Merbabu. Tugelane ilat mau di gawe tombak, aran tombak kyai Barukuping. Sanalika awake Baruklinthing lemes, lumpruk ora bisa lunga-luna. Awit saka lawase, nganti kagubet oyot-oyotan lan ketutup ing thethukulan.

Kocape ing Banawara, desa saelore gunung Merbabu. Pangrepe wong desa kono diarani Ki Juru Mathokan ing wektu iku lagi mandhegani wong desa sing padha mbebedhag kanggo kapreluane memetri desa. Nanging nganti awan durung oleh beburon kabeh padha gumun dene ing nalika iku ora weruh kumliweren kewan,saka kesele anggone padha mlaku,banjur padha leren. Sapira kagete dene oyot sing di lungguhi mau ngetokake getih. Sawise cetha  yen iwak terus di berek-berek dadi rayahan wong sing padha bali. Dheweke ora padha ngerti yen satemene iwak mau ya saka ula gedhe kang aran Baruklinthing.

Siji bae ora ana sing ngira yen mulihe di tutake bajang.Satekane Banawara si Bajang clingukan. Ora ana sing di jujug saka bingunge mung klintar-klintir ing desa kono, ngiras ngenteni matenge iwak.

Bareng wis sawetara wektu, kira-kira dene padha mangsak iwak wis mateng. Bocah bajang mara menyang omahe Ki Juru Mathokan njaluk iwak. Krungu tembunge si Bajang Ki Juru nesu.Kawetu tembunge kasar,’’ jebul mung arep ngemis bae. Ora melu kangelan melu enake. Kara minggat ! wong kene ora sudi kanggonan dhapurmu !’’

Si Bajang klithih-klithih lunga, marani omah bobrok . Gedheg lan cagake wis padha leyot.       

“Nuwun, mbak”. Panyapanf barang wis cethayen sing ana wong wadon tua,”O,kowe,le ! Rene mlebu ning umah kene!”. “Aku ngelih, mbok. Pirang-pirang dina ora kelebon pangan”. Kandhane Bajang karo linggih lincak. . ”Kebeneran aku diwenehi iwak rong iris. Nya, kowe sairis”.  Oleh ngladekake kaya karo keluargane dewek, ulate sumeh. Atine seneng dhene bisa nolong wonglia. Sanajan dheweke kacingkarangan.

“Matur nuwun, mbok. Rhene wis wareg oleh ku mangan, saiki aku arep nonton”. Kandhane Bajng garo nggawa iwak sing durung dipangn. “iki wayange durung talu. Wong-wong lagi padha kunduren. Kowe mengko ana kana sia-sia.” “Aku mung arep ndeleng, mbok.” Bajhang noleh karo kandha.”Yen ana banjir bandhang, nunggang lesung karo nggawa enthong, ya mbok!”  Mbok randha sing arane mbok Lebah mara prelu neges. Nanging Bajang mbak lepat wis ora katon gegere. Mbok lebah mbalik mlebu, ing batin akeh pitakone. Gek apa karepe, bocah iku sapa, saka endhi, lan pan maring endhi, lan lia-liane.

Tanpa prabawa bocah bajang nancepake sada ing latar kanggo sayembara sapa sing bisa mbedhol. Wiwitane bocah cilik-cilik pada mbedhol, nanging siji bae ora ana sing bisa. Suwe-suwe wong-wong tua sing padha kendhuri uga kepengin nyoba. Ea semono ya ora ana sing bisa.

Kl Juru Mathokan mara karo muring.

“Heh bayi kere wingi sore wis nggawe ribut. Lah wong sayembara ko mbedhol sadha. Totohane gulu. Nek pancen bosen urip, ngendatha bae, ora-orane dhak tulungi.”SiBajang mung jegegeng nyawang ki Juru sing lagi muring. Sing disawang saya mubal nepsune. Rumangsa disepelekna bocah.

“Mundura ! Bocah arep modar bae kakehan pretingsing. Dhak bedhole ! Bocahe kalekna kali bae, bar!” Kandha mangkono tangane ki Juru nkabut sada. Sapisan dikira mrucut, dibaleni tetep ora bisa. Ki Juru ngtok karosan. Penthengthengan nganti abang ireng. Otote pating lengkirik, mripate kaya copot-copotan. Ewasamono ora megek, sanajan akrh sing ngrewangi mbedhol bebarengan. Sadane mbalah saya ambles.

Si Bajang, sukmane Baruklinthing, ngguyu cekakakan karo malang kadhak kawetu tembung. “He, wong Banarawa, sing wuta marang kebecikan. Aja dumeh lagi bisa, banjur gumedhe. Elingamenawa urip ikumung sekedhepe netra, nanging kebak duraka. Yen ora ngati-ati, bakal seng sara tekan nereka”.

Sada banjur di cabut dening Bajang dhewe. Tilase dadi tuk kang gedha banget kang metune banyune. Desa banawara geger puyengan, sadhela bae sirep. Desa saisine kelebon banyu, dadi rawa. Kesuwur aran Rawa Pening, mung mbok lebah sing selamet. Kelakon nunggang lesung walehan enthong nganti tekan Demak.

Lemah gendhal ana ing sada di sawatake ngulon dadi Gunung Kendhalisada. Dene iwak sing isih digembol si Bajang di rogoh. Di sabda dadi ula gedhe, di jenengi Baruklinthing. Baraklinthing nusul ajar marang salokantara gunung Merbabu. Sarpa bangsa di saprahi nguasani rawa saisine dalah kabeh lelebut sing manggon ana ing kono.